فصل اول پایان نامه بعنوان اصلی ترین فصل محسوب می شود .یا بعبارت دیگر اگر ما هر پایان نامه را به خانه ای تشبیه کنیم که « مجوز پایان کار» را از مسئولین مربوطه دریافت  کرده و آماده سکونت هست پس می توان گفت که فصل اول شکل تکامل یافته « طرح اولیه تحقیق » است و مانند یک نقشه ساختمان هست که توسط مهندس ساختمان که در اینجا منظورهمان « دانشجوی پژوهشگر» می باشد ارکان و کلیات طرح آماده شده و نیاز به تأیید مسئولین مربوطه دارد.

بعد از اینکه طرح توسط مسئولین مربوطه مورد تأیید قرار گرفت ، دانشجو می تواند رسماٌ کار تحقیقی خود را آغاز کند و طبق مراحل تعریف شده در فرآیند تحقیق گامهای خود را یکی پس از دیگری بردارد.

معمولا در فصل اول هر پایان نامه یا رساله ارکان کلی و اساسی تحقیق مورد نظر بطور مختصر آورده می شود که این ارکان در واقع چشم اندازی برای خواننده هست که بداند محتوای پایان نامه یا رساله چه می باشد .

محتوای فصل اول شامل بخش های ذیل می باشد:

1. مقدمه
2. تعریف موضوع پایان نامه
3. تاریخچه موضوع پایان نامه
4. اهمیت و ضرورت موضوع پایان نامه
5. اهداف پایان نامه
6. پارچوب نظری پایان نامه
7. مدل تحلیلی پایان نامه
8. فرضیه های تحقیق یا پایان نامه
9. روش تحقیق
10. جامعه آماری
11. مدت زمان تحقیق
12. روش نمونه گیری و تعیین حجم نمونه
13. ابزارهای جمع آوری داده ها
14. روش تجزیه و تحلیل داده ها
15. محدودیتهای تحقیق
16. شرح واژه ها و اصطلاحات بکار رفته در تحقیق یا پایان نامه