13 گام کلیدی برای شروع یک مقاله نویسی :

نوشتن مقاله چه اصولی دارد؟ مقاله‌‌ها را‌‌ می‌توان به مقاله‌های پژوهشی (برآمده از یک پژوهش میدانی یا کتابخانه‌ای- اسنادی یا مروری)، انتقادی، و عمومی یا اجتماعی طبقه‌بندی کرد.برای اینکه مقاله ها، چه پژوهشی و مروری و چه انتقادی و عمومی، کارآمد و مناسب باشند، نویسنده‌‌ می‌بایست پیش از اقدام به نگارش اصولی را مد نظر قرار دهد و مقدماتی را طی نماید.

 ۱-  عنوان خود را تعیین کنید

به صورت دقیق مشخص نمایید که درباره‌ی چه چیزی‌‌ می‌خواهید بنویسید. اگر مجبور شدید، عقاید خود را باز کنید و آن‌‌ها را با برخی از آگاهان و متخصصان در حوزه‌‌‌ی مورد نظر که مورد اعتمادتان هستند، در میان بگذارید. وقتی در خصوص عنوانتان با خودتان به توافق رسیدید و همه‌‌‌ی جنبه‌‌ها و ویژگی‌های عنوان را مدنظر قرار دادید،

از خودتان این پرسش‌‌ها را مطرح کنید: من درباره‌‌‌ی عنوان مورد نظر چه‌‌ می‌دانم؟ چه عقاید دیگری ممکن است وجود داشته باشند که من از آن‌‌ها بی اطلاع هستم یا اطلاعات کمی در آن موردها دارم؟ آیا‌‌ می‌توان به همه‌‌‌ی پرسش‌های مورد نظر از قبیل “چه چیزی، در کجا، در چه وقت، چگونه، و چرا؟” پاسخ دهم؟ چه کارهایی‌‌ می‌بایست انجام دهم تا قوت، دقت و شفافیت کارم بالاتر رود؟

عنوان مقاله‌‌‌ی من چه جوزه‌‌ها و زمینه‌های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، تاریخی، جغرافیایی، و غیره را‌‌ می‌تواند شامل شود و یا با آن‌‌ها برخورد نماید؟ آیا درباره‌‌‌ی این حوزه‌‌ها و زمینه‌‌ها آمادگی کامل دارم؟ اگر بلی، با آن‌‌ها چگونه برخورد خواهم کرد و یا چگونه آن‌‌ها را سازماندهی خواهم نمود؟ آیا عنوان یا موضوع من زیرمجموعه‌‌‌ی طبقه یا گروه خاصی به حساب‌‌ می‌آید؟

اگر بلی، من درباره‌‌‌ی آن طبقه یا گروه خاص چه‌‌ می‌دانم؟ از نظر من، چه چیزی یا چه چیزهایی درباره‌‌‌ی این عنوان از اهمیت بالایی برخوردارند و چگونه به آن (ها) خواهم پرداخت؟ چهه نگته هایی از اهمیت کمتری برخوردارند و چرا من آن‌‌ها را کم اهمیت به حساب‌‌ می‌آورم؟ این عنوان با چه چیزهایی ارتباط دارند و چگونه‌‌ می‌توانم آن را با آن‌‌ها ارتباط دهم؟

۲- مخاطب خود را تعیین کنید

آیا برای افراد مبتدی ، متوسط، یا سطح بالا (متخصصان)‌‌ می‌نویسند؟ برای نمونه، اگر شما مقاله ای را درباره‌‌‌ی توسعه‌‌‌ی سیاسی در ایران‌‌ می‌نویسید، آیا خوانندگان یا مخطابان شما افراد معمولی یا ناآشنا به توسعه‌‌‌ی سیاسی هستند یا اینکه افراد متخصصی هستد که در حوزه‌‌‌ی مورد نظر  صاحب نظرند. ” مخاطب احتمالی شما‌‌ می‌تواند بر نوع و سبک نگارش شما تأثیر بگذارد.

پس، شناخت مخاطبانی که کار شما را احتمالاً مطالعه خواهند کرد، لازم به نظر‌‌ می‌رسد. برای نمونه، اگر شما برای افراد متخصص در رشته‌‌‌ی خود مطلبی‌‌ می‌نویسید، لازم نیست مطالب را بشکافید یا همه‌‌‌ی اصطلاح‌‌ها را تعریف کنید و یا از اصطلاح‌‌ها و واژگان غیرفنی استفاده نمایید. اما، اگر برای افراد عامی‌‌ می‌نویسید،‌‌ می‌بایست مطالب و سبک نگارش خود را تا حد قابل درک برای آن‌‌ها ساده سازید و از اصطلاح‌‌ها و واژگان عادی قابل درک برای عموم استفاده نمایید؛ ” و اگر هم از اصطلاح‌‌ها و واژگان فنی استفاده‌‌ می‌کنید، آن‌‌ها را برای خوانندگان تعریف نمایید”.

۳-سطح آگاهی و دانش و به طور کلی تسلط خود روی موضوع را تعیین کنید

میزان تسلط شما روی عنوان چقدر است؟ آیا عنوانی را انتخاب کرده‌اید که به راحتی‌‌ می‌توانید درباره‌‌‌ی آن بنویسید و یا اطلاعات اندکی در آن مورد دارید؟ اگر احساس‌‌ می‌کنید پیچیدگی‌هایی در موضوع  وجود دارد که ممکن است شما را در دست انداز بیندازد و یاعدم آگاهی یا آگاهی کم شما در آن مورد موجب شود که مقاله‌‌‌ی شما در جاهایی دچار سکته و یا کم وزنی شود و از قوت آن کاسته شود، بی درنگ کار جستجوی خود را آغاز کنید.

سعی کنید جستجوی خود را با جدیدترین منابع و نیز منابعی آغاز کنید که مستقیم ترین  رابطه را با عنوان شما دارند. از  این که وقت زیادی را صرف جستجو و پختگی موضوع و ویژگی‌‌ها و ابعاد آن اختصاص دهید، هراس به خود راه ندهید. توجه داشته باشید که همیشه این کمیت نیست که به شما غنا‌‌ می‌بخشد، بلکه کیفیت در علم مهمترین عامل تعیین کننده است و چه بسا بزرگانی در جهان علمی وجود داشته اند که با یک مقاله به شهرت و اعتباری رسیده‌اند که گاهی افرادی با ده‌‌ها مقاله نتوانسته اند به آن جایگاه نزدیک شوند.

۴-فهرستی از منابع موجود برای رجوع و مشورت را تعیین کنید

این فهرست‌‌ می‌تواند شامل اسناد، مدارک، آماره‌ها، کتاب‌ها، مقاله‌ها، و صحبت یا مصاحبه با نخبگان و متخصصان و نیز مردم باشد. برای تعیین منابع مکتوب خود،‌‌ می‌توانید کار خود را با کتابخانه شروع کنید. امروزه در بیشتر کتابخانه‌‌ها جستجو برای یافتن منبع از طریق رایانه انجام‌‌ می‌گیرد. اگر عنوان یا مولف کتاب را نمی‌شناسید، جستجوی کلید واژه‌ای خود را انجام دهید و سعی کنید با ترکیب واژه‌های موجود در عنوان خود یک جستجوی کلید واژه‌ای پیشرفته را انجام دهید.

برای یافتن منابع مکتوب،‌‌ می‌توانید به نمایه‌های تخصصی نیز رجوع کنید. در این نوع  نمایه‌ها، علاوه بر یافتن منبع و مشخصات آن، معمولا محتوای منبع در قالب یک یا دو بند توضیح داده‌‌ می‌شود و شما‌‌ می‌توانید با خواندن این توضیحات، سودمندی منابع مورد نظر برای کارتان را ارزیابی نمایید. یکی دیگر از ابزارهای بسیا رمهم برای تعیین منبع، جستجوی اینترنتی است. این ابر بزرگراه اطلاعاتی (اینترنت)‌‌ می‌تواند منابع بی شماری را در اختیار شما قرار دهد. فقط کافی است نحوه‌‌‌ی جستجوی دقیق در آن را بدانید. در عین حال، گفتگو و مصاحبه با متخصصان و مردم را فراموش نکنید.

۵– طول مقاله‌‌‌ی خود را تعیین کنید

معمولا واحدهایی که شما‌‌ می‌توانید و یا قرار است مقاله‌‌‌ی خود را برای آن‌‌ها تهیه و ارسال نمایید (مدرسان، مجله‌ها، روزنامه‌ها، سایت‌ها، همایش‌ها، و…)  محدودیتی را در زمینه‌‌‌ی طول مقاله یا تعداد صفحه‌های یک مقاله براساس اصول مورد نظر تعیین‌‌ می‌کنند. مقاله‌‌ می‌بایست از نظر طول به اندازه‌‌‌ی نیاز باشد و نه بیشتر یا کمتر. بنابراین شما‌‌ می‌بایست مشخص نمایید که چه مطالبی را قرار است در مقاله‌‌‌ی خود بگنجانید (طرح سازماندهی مقاله‌‌‌ی خود) و مقاله‌‌‌ی خود را برای چه واحدی خواهید فرستاد. اگر مقاله‌‌‌ی خود را‌‌ می‌خواهید در یک مجله یا روزنامه چاپ کنید، توجه داشته باشید که آن مجله یا روزنامه چه محدودیت طولی را برای چاپ مقاله‌‌ها در نظر گرفته است.

۶- نشریه‌‌‌ی مورد نظر برای چاپ مقاله را تعیین کنید

هر نشریه ای شرایط خاص خود را برای چاپ مقاله دارد و این شرایط هم در مورد جزئیات صوری مقاله از جمله طول آن اعمال‌‌ می‌شود و هم در مورد جزئیات صوری مقاله از جمله طول آن اعمال‌‌ می‌شود و هم در مورد طرح  سازمانی آن صادق است. بنابراین، هر چند ممکن است محتوای مقاله‌‌‌ی شما تغییر اساسی ننماید، اما اگر اصول نشریه‌‌‌ی مورد نظر رعایت نگردد، ممکن است از مقاله‌‌‌ی شما ایراد گرفته شود و یا چاپ آن مقدور نباشد.

وقتی نشریه‌‌‌ی مورد نظرتان را به طور قطعی انتخاب نمودید، یک نسخه از آن را تهیه  و بخش راهنمای نگارش مقاله یا راهنمای نویسندگان آن را با دقت مطالعه کنید. در واقع، مقاله‌‌‌ی شما‌‌ می‌بایست در چهارچوب قواعد و دستورالعمل ارائه شده در بخش راهنما تنظیم شود و اگر این گونه عمل ننمایید، به رغم پذیرش اولیه، ممکن است مجبور شوید وقت و انرژی بیشتری را صرف تغییر یا اصلاح مقاله‌‌‌ی خود نمایید و همین امر یک فرآیند طولانی تر وشاید خسته کننده خواهد بود. پس برای اینکه بعدها گرفتار نشوید و از دوباره کاری اجتناب نمایید، روش آرمانی این است که پیش از تألیف مقاله ، یعنی در زمان جمع‌آوری اطلاعات و داده‌‌ها و حتی در زمان مشخص کردن منابع، نشریه‌‌‌ی مورد نظرتان را انتخاب نمایید و با مطالعه‌‌‌ی راهنمای نگارش مقاله، شیوه‌‌‌ی نگارش خود را منطبق با مجله‌‌‌ی مورد نظر درآورید.